Dastavej - दस्तावेज़ | मोडी लिपी

मोडी वाचक दिवसाला २५०० ते ३००० पाने तपासू शकतील ही अशक्य कोटीतील गोष्ट आहेच पण ज्या प्रकारचे कागद त्यांच्यासमोर वाचनाकरता आहेत, ते पाहाता त्यांच्या शारिरीक आणि मानसिक आरोग्यावर किती परिणाम होत असेल ह्याचा विचार केला जात नाही हे उघड आहे. शंभर-दीडशे वर्षे धुळीच्या आवरणाखाली लपलेले कागद उलगडताना, जीर्ण पानांच्या तुकड्यांमधून नाका-तोंडात गेलेल्या धुळीमुळे श्वासोच्छवासावर झालेला परिणाम, भिंगातून मोठ्या आकारात पाहिले तरी न कळणारे गुंतागुंतीचे अक्षर सतत वाचताना डोळ्यांवर येणारा ताण, जन्म-मृत्यू नोंदींमधील शेऱ्याचा तपशील वाचून होणारी मनाची विषण्ण अवस्था, आणि सतत एका जागी बसून राहिल्यामुळे आखडणारे स्नायू ह्या सर्व अडथळ्यांवर मात करून जर मोडी वाचक अहोरात्र काम करत असतील तर त्यांनी वाढवून मागितलेल्या मानधनाच्या मागणीवर विचार व्हायला हवा. मान्य केलेले मानधनही त्यांना वेळेवर मिळत नसेल तर त्यांनी नवीन काम स्विकारण्यासाठी उत्साह कुठून आणि कसा आणायचा?

ठाणे जिल्ह्यातील १४ गांवांमधील कुणबी नोंदींचे लिप्यंतर केले. इतर जिल्ह्यांमधील गावांच्या कुणबी नोंदीचे कामदेखील सुरू आहे.

आज साताऱ्यातील अटके गावच्या एका शेतकरी बंधूंनी पत्र पाठवलं आहे. Modi Script Online ह्या चॅनलवरील व्हिडिओ पाहून ते एका महिनाभऱ्यात मोडी लिहायला शिकले. अक्षरांचा सराव केल्यावर त्यांनी घरातील व्यक्तींची नावे, भाज्यांची नावे, वर्तमानपत्रातील ओळी लिहिण्याचा सरावदेखील केला. त्यांच्या लेखनात काही त्रुटी अवश्य आहेत पण सात-आठ ओळींचं एक पत्र लिहिण्याइतका आत्मविश्वास त्यांच्यात आला. त्यांच्या पत्राचं सर्वांना वाचण्यायोग्य असं देवनागरी लिप्यंतर सोबत देत आहे. ज्याप्रकारे मन लावून ते अभ्यास करत आहेत ते पाहता येत्या काही महिन्यांत त्यांच्याकडील जुने दस्तऐवज वाचण्याइतके तरबेज ते नक्कीच होतील. मोडी लिपीच्या अभ्यासाकरीता त्यांना भरभरून शुभेच्छा! 🌹

माझ्याकडे सध्या मोडी लिपीत असलेल्या कुणबी-मराठा नोंदी तपासून त्यांचे लिप्यंतर करण्याचे काम सुरू आहे. ह्या कामासाठी कमीत कमी शुल्क आकारुन केले जात आहे. जर कोणाला आपले नोंदणी बुक देवनागरी मराठीमध्ये भाषांतर (लिप्यंतर) करून हवे असेल तर सर्वप्रथम PDF तयार करा आणि मला Whatsapp वर पाठवा. PDF कशी तयार करायची इ. सर्व माहिती वर दिलेली आहे.

‘कुणबी हा शब्द आमच्या कागदपत्रांतून शोधून द्या’ अशी विचारणा वारंवार फोन, WhatsApp वर होत आहे. केवळ एका शब्द शोधून काढण्यासाठी एकाच व्यक्तीचे १०-१५ कागद वेळेअभावी पहाणे शक्य होत नाही आणि गरवंतांना आपण वेळेवर मदत करु शकत नाही ह्याचंही वाईट वाटतं. म्हणून ही अल्पशी मदत आपल्या कागदपत्रांमधून हा शब्द शोधून काढायचा असतो त्यांच्यासाठी. सोबतच्या फोटोमध्ये डाव्या बाजूला प्रत्यक्ष मोडी कागदपत्रांमधील ‘कुणबी’ हा शब्द कसा दिसतो ते चार वेळा दाखवले आहे. त्यावरुन आपल्या कागदपत्रांमध्ये ह्या शब्दाचा शोध घेता येईल. हा शोध सोपा व्हावा म्हणून आणखी एक टीप: कागदपत्रांमध्ये शक्यतो व्यक्तींची नावे जिथे लिहिलेली असतात तिथेच पुढे त्या व्यक्तीच्या जातीचा, वयाचा व व्यवसाय/नोकरीचा उल्लेख केलेला असतो. ह्याचसोबत आणखी एक सल्ला द्यावासा वाटतो की घरात खूप मोडी कागदपत्रे असतील तर स्वत: मोडी शिका आणि ते कागद वाचण्याचा प्रयत्न करा. नक्की जमेल.